Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Lwów. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Lwów. Pokaż wszystkie posty

piątek, 11 marca 2016

Wielki pożar Leżajska w 1906 roku

26 lipca 1906 roku wybuchł wielki pożar w Leżajsku, który zamienił miasto w gruzy. Do Leżajska udał się specjalny wysłannik ze Lwowa, który systematycznie przez kilka dni komentował o sytuacji miasta i mieszkańców. 
Kurier Lwowski z 29 lipca 1906 donosił o pożarze miasta. 


W kolejnych dniach dziennikarze informowali o tragicznej sytuacji.
Spłonął dach ratusza, pożar zniszczył znaczną część Leżajska, wygląd miasta zaczął się zmieniać. Pożar zniszczył dwie pierzeje rynku i prawie całe śródmieście. Całkowicie zniszczonych zostało 185 domów mieszkalnych, 144 zabudowania gospodarcze, rzeźnia, jatki miejskie (kramy), bożnica, szynki i sklepiki. 1713 osób utraciło cały dobytek. Kościół i cerkiew zostały nienaruszone.
W gaszeniu pożaru brały udział straże pożarne miejscowe oraz z Grodziska, Jarosławia, Ulanowa, Łańcuta, Przeworska, Żołyni, Rudnika i Sieniawy.
O pomoc zwrócił się komitet zapomogowy i burmistrz miasta. 
Cesarz przeznaczył ze swoich prywatnych funduszy na pomoc doraźną dla pogorzelców 8000 koron. Sąsiednie miasta i wsie, również nie były obojętne na tragedię. Łańcut, Sieniawa i Żołynia Wyasygnowały 4000 koron. Na leżajskich pogorzelców przekazywali pieniądze osoby prywatne ze Lwowa i innych miast.
W 1834 r. w pożarze spłonął ratusz. Rynek w XIX w. nie miał kształtu regularnego, ulice były kręte, o różnej szerokości, przylegały do nich liczne place. Domy stawiane były wówczas w różnych odstępach od ulic i placów, zwykle na planie prostokąta, za budynkami znajdowały się ogródki warzywne właścicieli posesji.











Linki:









piątek, 28 czerwca 2013

Jan Karol Całczyński (1844-1913)

Jan Karol Całczyński uczestnik powstania styczniowego z 1863 r., pierwszy Dyrektor Prywatnego Miejskiego Gimnazjum Realnego w Leżajsku urodził się w Łańcucie 13 grudnia 1844 roku i tam w łańcuckim kościele został ochrzczony.  
Rodzina Całczyńskich pochodzi z Łańcuta. 
Miał brata Romana i siostry Teresę, Eleonorę, Marię i Stanisławę. 
Jan Karol Całczyński, podobnie jak inni uczestnicy powstania styczniowego z 1863 r., m. in. aptekarz Emil Denker, artysta malarz Władysław Bąkowski, Bernard Kulisiewicz - bernardyn po upadku powstania osiedli w Leżajsku. 
Absolwent gimnazjum w Rzeszowie (1868). Ukończył studia we Lwowie i podjął prace jako nauczyciel gimnazjum w Sanoku, nauczyciel języka polskiego, propedeutyki filozofii, historii, geografii, historii kraju rodzinnego oraz w I Gimnazjum w Rzeszowie w latach 1890 – 1910. 
Karol Całczyński był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego 'Sokół' w Rzeszowie. vide
Sprawozdanie z czynności Wydziału Gimnastycznego 'Sokół' w Rzeszowie za rok 1897.

Pierwszy Dyrektor Prywatnego Miejskiego Gimnazjum Realnego w Leżajsku w okresie 1 IX 1912 – 18 I 1913. Autor m. in. publikacji 'Jak powinna wyglądać nowoczesna szkoła średnia. Kilka uwag z powodu dzisiejszego systemu edukacji publicznej'; (Rzeszów 1900). 
Nie wiadomo, kiedy zmarła i gdzie jest pochowana jego żona Anna z Schaferów.
Jan Karol Całczyński zmarł 8.06.1913 r. we Lwowie. Jest pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim, kwatera 80. Jak podaje mi Rodzina z Zielonej Góry, w tym samym grobowcu leży pochowany jakiś znany muzyk lwowski.

Jan Karol Całczyński miał 3 córki: Bronisławę, Annę Karolinę (Lolę) i Marię.

Córka Bronisława ur. 1887 w Sanoku, zm. 30 lipca 1969 w Zagrzebiu) – polska lekarka. Początkowo studiowała medycynę we Lwowie. W 1912 uzyskała dyplom lekarski a Wiedniu.1913 wzięła ślub z Czechem Emilem Praskiem. W 1915 wraz z mężem wyjechała do Sarajewa, gdzie była pierwszym lekarzem pediatrą. Po wojnie w 1921 wyjechała do Zagrzebia, gdzie jej mąż otrzymał propozycję pracy na tamtejszym Uniwersytecie. W czasie II wojny światowej jej dom był miejscem schronienia dla żołnierzy AK, którzy trafili do Chorwacji. Pomagała również Żydom, za co została odznaczona medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Pośmiertnie otrzymała również w 1998 Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Jej wspomnienia zostały wydane w Chorwacji w 1997 i 2005 Duriex: Bronisława Prasek-Całczyńska Memoari jedne lijecnice.

Bronisława i Emil mieli syna Wojciecha, który został zamordowany przez faszystów za udzielaną pomoc Polakom w czasie II wojny światowej.
Ich drugi syn mieszka podobno w Szwajcarii. 

Córka Jana Karola Całczyńskiego - Maria Całczyńska ur. 8 IX 1898, studiowała farmację we Lwowie. Wyszła za mąż za Koskovskiego. Mieszkała w Krakowie na ul. Grabowskiego 6. Była rozwódką. Zmarła w 3 V 1955 roku w Krakowie. Pochowana na Cmentarzu Rakowickim w grobowcu Mieroszewskich, niedaleko Jana Matejki.
***
Z informacji otrzymanych od prawnuczki Romana Całczyńskiego, brata Jana Karola ustaliłam, że:
Roman Całczyński zmarł w Łańcucie, żona Romana jest pochowana w Przemyślu.

Siostra Romana i Jana Karola - Teresa Całczyńska wyszła za mąż za Leonarda Chodzińskiego pochodzącego ze znanej rodziny malarzy i rzeźbiarzy. Teresa i Leonard Chodzińscy pochowani są w Łańcucie. 

Leonard Chodziński ur. się 14 IX 1843 w Łańcucie, zm. 17 II 1894 w Łańcucie.
Teresa z Całczyńskich Chodzińska ur. się 5 X 1856.
Dzieci Teresy i Leonarda urodzone w Łańcucie:

  • Karol Chodziński ur. 6 VI 1885 zm. 12 VI 1885
  • Jadwiga Amelia Chodzińska ur. 15 VII 1886
  • Eugeniusz Stanisław Chodziński ur. 20 XI 1887
  • Karol Jan Chodziński ur. 1 IV 1891
  • Stefania Zofia Julia ur. 23 VII 1893
Leonard był synem Karola Chodzińskiego ur 14 IV 1815 roku w Leżajsku, pochodził z Siedlanki. Matka Leonarda - Maria Dubielowska c. Eleonory z Krauzów. Ślub Karola i Marii w 1844. 
Był wnukiem Zachariasza Chodzińskiego, znanego malarza, organisty w kościele OO Bernardynów w Leżajsku. Pełnił funkcję podskarbiego, póŸźniej senior (1826-1844) Bractwa śœw. Szkaplerza w klasztorze.
Na zamku w Łańcucie możemy podziwiać piękne intarsjowane posadzki wyk. 1830 wg projektów Karola Chodzińskiego oraz odnowioną w 1861 polichromię Fary w Leżajsku. Zachariasz Chodziński poślubił córkę niemieckich kolonistów Weronikę Hartleb (Chartleben) z Dornbach par. Tarnawiec. 

Syn Karola Chodzińskiego i Marii z Dubielowskich Kazimierz Mieczysław Chodziński ur 15 stycznia 1861 w Łańcucie. Znany rzeźbiarz, snycerz i medalier. Studiował(1878-85) w Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem J. Matejki i W. Gadomskiego, a w 1887 studiował u rzeźbiarza E. Hellmera w Wiedniu, nast. zamieszkał w Krakowie, gdzie miał „fabrykę statuetek kościelnych". Zaprojektował pomnik gen. Kazimierza Pułaskiego w Waszyngtonie, pomnik Tadeusza Kościuszki w Chicago, stoi w Parku Humboldta. Podobno na odsłonięcie pomnika Pułaskiego przybył sam Prezydent Stanów Zjednoczonych, licznie przybyła Polonia, a nawet przyjechali Polacy z Polski.
Po powrocie do kraju ok. 1910 zamieszkał we Lwowie i zajmował się medalierstwem. Zmarł we Lwowie w 1919 lub 1921? roku, pochowany jest na Cmentarzu Łyczakowskim.


Chodziński Karol (1815-1904) - Biogram

niedziela, 17 czerwca 2012

Ks. Jan Dudziak

W dniach 15-17 czerwca 2012 roku obchodziliśmy w Leżajsku Jubileusz 100-lecia Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego
Na zjazd przyjechało ok. tysiąca osób,w tym absolwenci naszej dostojnej Jubilatki. Brakowało czasu na rozmowy z każdym znajomym ze szkolnej ławy. 
Jednym z absolwentów był mój szkolny kolega Władysław Mucha.  W czasie towarzyskiego spotkania przy herbatce w jednej z leżajskich restauracji zgadałam się z Władkiem na tematy kolonistów niemieckich, którzy przybyli do Kőnigsbergu pod koniec XVIII w. w ramach kolonizacji józefińskiej. Tematyką kolonistów niemieckich interesuję się od dawna z racji badań genealogicznych. Z Kőnigsbergu pochodzi rodzina mojej chrzestnej matki Marii Mikulskiej z Werflów. Jej matka spokrewniona była z ks. Janem Dudziakiem, katechetą leżajskiego Gimnazjum i Liceum, działającego bardzo aktywnie w konspiracji podczas II wojny światowej. Jak się okazało w trakcie rozmowy, mój szkolny kolega,  jest również nim spokrewniony.  Wiele razy spotykałam się z Władkiem na kolejnych zjazdach absolwentów LO, ale dopiero teraz dowiedziałam się o koligacjach rodzinnych z ks. Dudziakiem.
Postanowiłam zebrać informacje o sylwetce księdza Dudziaka i napisać jego biogram.
Urodził się w Woli Zarczyckiej w 1894r. Po ukończeniu Seminarium Duchownego we Lwowie podjął pracę, jako kapłan w Zabłotowie na Kresach Wschodnich. Był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego 'Sokół'. Kiedy wybuchła II wojna światowa opuścił parafię Zabłotów, powrócił do rodzinnej wsi Woli Zarczyckiej. Zaangażował się w działalność konspiracyjną w ZWZ-AK oraz Batalionów Chłopskich pełniąc posługę kapelana partyzantów. Zorganizował tajne nauczanie dzieci i młodzieży ucząc w szkole religii oraz łaciny. Był członkiem Tajnej Komisji Egzaminacyjnej Gimnazjum i Liceum w Leżajsku, działającej od 1940 roku. 11 XI 1941r został zaprzysiężony w ZWZ-AK, przyjmując ps. Sardos. Przez cały okres okupacji udzielał konspiracyjnych chrztów i ślubów. Odznaczony orderem Virtuti Militari.
Ks. Jan Dudziak był katechetą w leżajskim liceum w latach 1944-1953. Nauczał religii, filozofii, łaciny i propedeutyki.
Dużą wiedzę na jego temat posiada Juliusz Ulas Urbański -  absolwent Gimnazjum i Liceum Kr. Bolesława Chrobrego w Leżajsku, (rocznik 1947), który na okoliczność obchodów 100-lecia szkoły napisał 'Wspomnienia i Refleksje 2012' . 
Jak wspomina Juliusz Ulas Urbański, w okresie od sierpnia 1944 do września 1945r mieszkał w jego w rodzinnym domu katecheta leżajskiego Gimnazjum i Liceum ks. Jan Dudziak. Przybył do Leżajska z Woli Zarczyckiej Był również kierownikiem szkolnej Bursy. 
W czasie wojny i okupacji był członkiem i autorytetem dla działaczy ZWZ-AK w Woli Zarczyckiej, kapelanem i kierownikiem miejscowego tajnego nauczania.
Ks. Jan Dudziak zmarł 2 czerwca 1959 roku w Łętowni w wieku 65 lat. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Woli Zarczyckiej.



Na stronie Dwutygodnika Edukacyjnego Cogito znajduje się obszerny biogram Ks. Jan Dudziak... wybitny pedagog i człowiek czynu autorstwa Moniki Wojdyły.


zobacz relacje ze Zjazdu:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...